در بحبوحه‌ی اعتصابات فیلمنامه‌نویسان هالیوود، کاهش هزینه‌های تبلیغاتی برندهای بزرگ و افول شبکه‌های سنتی تلویزیون، آینده صنعت سرگرمی جهانی بیش از هر زمان دیگری نامطمئن به نظر می‌رسید. در همین فضای مبهم، غول‌هایی چون نتفلیکس، آمازون و دیزنی، استراتژی‌های متفاوتی برای بقا و رشد اتخاذ کردند. در این میان، شرکت والت دیزنی که زمانی با زیان‌های سنگین در بخش استریم مواجه بود، در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۴ نشان داد که بازآرایی درونی و بازنگری در مدل‌های درآمدی می‌تواند به بازگشت به سود منجر شود.
این نقطه‌ی تحول را می‌توان در چارچوب نظریه‌های بازآفرینی ساختار در صنایع خلاق تحلیل کرد. بر پایه نظریه آماندا لوتز (Lotz, ۲۰۲۱) درباره تحول صنعت تلویزیون به پلتفرم‌های توزیع‌محور، موفقیت در دنیای امروز رسانه دیگر به صرف تولید محتوا وابسته نیست، بلکه نیازمند مدیریت مستقیم چرخه‌های اشتراک، داده‌محوری و خلق ارزش در اتصال با مخاطب است. دیزنی با کنار گذاشتن مدل کلاسیک استودیو-شبکه‌ای و تمرکز بر خدمات مستقیم به مصرف‌کننده (DTC)، مصداقی از این انتقال نظری به عمل است. همچنین، از دیدگاه نظریه نوآوری مدل کسب‌وکار (Chesbrough, ۲۰۰۶)، سازمان‌هایی که در شرایط بی‌ثبات بازار بتوانند ساختارهای درآمدی خود را بازطراحی و اجزای سنتی را به نفع کارایی دیجیتال حذف کنند، بیشترین شانس بقا و رشد را خواهند داشت. بازگشت دیزنی به سود در استریم را باید در همین بستر مفهومی فهم کرد: نمونه‌ای از بازسازی سازمانی با رویکردی داده‌محور و مشتری‌محور. در ادامه به بررسی عملکرد کسب‌وکارهای پخش مستقیم دیزنی در سال مالی ۲۰۲۴ خواهیم پرداخت.
عملکرد کسب‌وکارهای پخش مستقیم (DTC)
کسب‌وکارهای پخش مستقیم شامل سرویس‌های Disney+، Hulu و ESPN+، در سه‌ماهه چهارم با رشد قابل توجهی همراه بودند. مجموع درآمد این خدمات به ۶.۲۹۶ میلیارد دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۳٪ رشد داشت.
در عین حال، زیان عملیاتی DTC در سال گذشته با بهبود قابل توجه به سود تبدیل شد: از ۳۸۷ میلیون دلار زیان در سه‌ماهه مشابه ۲۰۲۳ به ۳۲۱ میلیون دلار سود عملیاتی در سه‌ماهه پایانی ۲۰۲۴.
این تحول مهم، یکی از نشانه‌های موفقیت استراتژی کاهش هزینه‌ها، رشد نرخ‌های اشتراک و کنترل در تبلیغات است.
۲- هزینه‌های مشترک و غیرقابل تخصیص (Corporate & Unallocated)
هزینه‌های اداری و عمومی شرکت که در بین بخش‌ها قابل تفکیک نیست، در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴ برابر ۴۰۸ میلیون دلار بود که نسبت به سال گذشته ۱۱۵ میلیون دلار افزایش داشت. این افزایش ناشی از رشد هزینه‌های تخصصی و حقوق کارکنان بوده است.
۳– هزینه‌های تجدید ساختار و کاهش ارزش دارایی‌ها (Restructuring & Impairment)
در این سه‌ماهه، دیزنی ۱.۵۴۳ میلیارد دلار هزینه تجدید ساختار و کاهش ارزش گزارش کرد؛ این هزینه‌ها شامل کاهش ارزش سرقفلی، دارایی‌های خرده‌فروشی، محتوای نمایشی و سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود. این رقم در مقایسه با ۱.۰۲۱ میلیارد دلار در سه‌ماهه مشابه سال گذشته افزایشی ۵۲٪ را نشان می‌دهد.
۴- هزینه‌های بهره خالص (Net Interest Expense)
هزینه بهره خالص شرکت در سه‌ماهه چهارم برابر ۳۶۱ میلیون دلار بود که نسبت به سال قبل (۲۸۲ میلیون دلار) ۲۸٪ افزایش داشت. افزایش هزینه بهره ناشی از کاهش سرمایه بهره‌مند و افزایش نرخ‌های بازار بوده است.
۵- سود سرمایه‌گذاری‌های مشترک (Equity in Income of Investees)
درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری‌های مشترک شرکت (مانند A+E Networks) در این دوره با کاهش چشمگیر همراه شد: از ۲۲۷ میلیون دلار در سال قبل به ۱۰۷ میلیون دلار رسید. کاهشی برابر با ۵۳٪.
این افت ناشی از کاهش سود A+E و نبود درآمد حاصل از توافق‌نامه‌های سال قبل بود.
۶- نرخ مؤثر مالیات بر درآمد
نرخ مؤثر مالیات شرکت در سه‌ماهه چهارم ۴۰.۵٪ بود که نسبت به نرخ ۳۱.۱٪ در سال قبل افزایش چشمگیری داشت. دلیل این افزایش، اصلاحات مالیاتی مربوط به سال‌های گذشته و افزایش هزینه‌های غیرقابل کسر مالیاتی مانند کاهش ارزش سرقفلی بود.
۷- سود خالص منتسب به منافع غیرکنترلی (Noncontrolling Interests)
سود خالص منتسب به منافع غیرکنترلی در سه‌ماهه چهارم به ۱۰۴ میلیون دلار کاهش یافت، در حالی‌که این رقم در سه‌ماهه مشابه سال قبل ۴۳۰ میلیون دلار بود (کاهش ۷۶٪). علت این افت عمدتاً کاهش مشارکت NBCUniversal در Hulu و نتایج ضعیف‌تر در شانگهای دیزنی و نشنال جئوگرافیک بوده است.
«دیگر اطلاعات مالی» (Other Financial Information)
۱-گزارش تحلیلی اطلاعات مالی دیگر شرکت دیزنی، سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴
در کنار تحلیل عملکرد بخش‌های اصلی، اطلاعات مالی تجمیعی شرکت والت دیزنی حاوی نکات مهمی درباره ساختار هزینه‌ها، سود عملیاتی و تأثیرات مالی خاص است که در ادامه بررسی می‌شود.
۱-۱: عملکرد کسب‌وکارهای پخش مستقیم (DTC)
کسب‌وکارهای پخش مستقیم شامل سرویس‌های Disney+، Hulu و ESPN+، در سه‌ماهه چهارم با رشد قابل توجهی همراه بودند. مجموع درآمد این خدمات به ۶.۲۹۶ میلیارد دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۳٪ رشد داشت.
در عین حال، زیان عملیاتی DTC در سال گذشته با بهبود قابل توجه به سود تبدیل شد: از ۳۸۷ میلیون دلار زیان در سه‌ماهه مشابه ۲۰۲۳ به ۳۲۱ میلیون دلار سود عملیاتی در سه‌ماهه پایانی ۲۰۲۴.
این تحول مهم، یکی از نشانه‌های موفقیت استراتژی کاهش هزینه‌ها، رشد نرخ‌های اشتراک و کنترل در تبلیغات است.
سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴ | سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ | تغییر | سال ۲۰۲۴ | سال ۲۰۲۳ | تغییر سالانه | شاخص |
۶,۲۹۶ میلیون دلار | ۵,۵۵۳ میلیون دلار | +۱۳٪ | ۲۴,۹۳۸ | ۲۱,۹۲۶ | +۱۴٪ | درآمد |
۳۲۱ میلیون دلار | ۳۸۷ میلیون دلار | بهبود کامل | ۱۳۴ | ۲,۶۱۲ | بهبود کامل | سود عملیاتی (زیان) |
۲- جداول آماری و مقایسه‌ای در بخش دیگر اطلاعات مالی
۲-۱ عملکرد کسب‌وکارهای پخش مستقیم (DTC Streaming)
۲-۲ هزینه‌های تجدید ساختار و کاهش ارزش دارایی‌ها
سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴ | سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ | نوع دارایی |
۵۸۴ میلیون دلار | ۷۲۱ میلیون دلار | کاهش ارزش سرقفلی |
۳۲۸ میلیون دلار | — | دارایی‌های خرده‌فروشی |
۲۱۰ میلیون دلار | — | Star India |
۱۸۷ میلیون دلار | ۱۳۷ میلیون دلار | محتوا |
۱۶۵ میلیون دلار | ۱۴۱ میلیون دلار | سرمایه‌گذاری‌های مشترک |
۶۹ میلیون دلار | ۲۲ میلیون دلار | هزینه‌های تعدیل نیرو |
۱,۵۴۳ میلیون دلار | ۱,۰۲۱ میلیون دلار | جمع کل |
۲-۳ هزینه بهره خالص
سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴ | سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ | تغییر | شاخص |
۵۳۲ میلیون دلار | ۵۰۱ میلیون دلار | -۶٪ | هزینه بهره |
۱۷۱ میلیون دلار | ۲۱۹ میلیون دلار | -۲۲٪ | درآمد از سرمایه‌گذاری و سود دیگر |
۳۶۱ میلیون دلار | ۲۸۲ میلیون دلار | -۲۸٪ | هزینه بهره خالص |
۲-۴ سود سرمایه‌گذاری‌های مشترک
سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴ | سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ | تغییر | زیرمجموعه |
۹۷ میلیون دلار | ۱۵۸ میلیون دلار | -۳۹٪ | سرگرمی (Entertainment) |
۱۳ میلیون دلار | ۱۶ میلیون دلار | -۱۹٪ | ورزش (Sports) |
— | ۵۶ میلیون دلار | -۱۰۰٪ | سود حاصل از A+E |
۳ میلیون دلار | ۳میلیون دلار | بدون تغییر | استهلاک دارایی TFCF |
۱۰۷ میلیون دلار | ۲۲۷ میلیون دلار | -۵۳٪ | جمع کل |
۲-۵ مالیات بر درآمد
سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴ | سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ | شاخص |
۹۴۸ میلیون دلار | ۱,۰۰۷ میلیون دلار | درآمد پیش از مالیات |
۳۸۴ میلیون دلار | ۳۱۳ میلیون دلار | مالیات بر درآمد |
۴۰.۵٪ | ۳۱.۱٪ | نرخ مؤثر مالیات |
۲-۶ سود خالص منافع غیرکنترلی
سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴ | سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۳ | تغییر | شاخص |
۱۰۴میلیون دلار | ۴۳۰میلیون دلار | -۷۶٪ | سود خالص منتسب به منافع غیرکنترلی |
-جریان نقدی از عملیات (Cash from Operations)
در سال مالی ۲۰۲۴، جریان نقدی از عملیات شرکت والت دیزنی به ۱۳.۹۷۱ میلیون دلار رسید که نسبت به سال گذشته (۹.۸۶۶ میلیون دلار) رشد ۴.۱ میلیارد دلار یا معادل ۴۲٪ را تجربه کرد. این افزایش عمدتاً به دلیل کاهش هزینه‌های تولید فیلم و تلویزیون، بهبود زمان‌بندی پرداخت‌ها برای حقوق پخش ورزشی، و رشد سود عملیاتی در بخش سرگرمی بوده است.
درآمد حاصل از عملیات نیز تحت تأثیر عوامل زیر قرار گرفت:
- کاهش هزینه‌های تولید فیلم و تلویزیون و زمان‌بندی مناسب پرداخت‌ها
- افزایش دریافت‌های مربوط به برنامه‌های پوشش ریسک
- رشد سود عملیاتی در بخش سرگرمی
- پرداخت‌های مربوط به لغو مجوزهای محتوای سال قبل
۲- جریان نقدی آزاد (Free Cash Flow)
درآمد آزاد نقدی در سال مالی ۲۰۲۴ به ۸.۵۵۹ میلیون دلار رسید که نسبت به سال قبل (۴.۸۹۷ میلیون دلار) رشد ۳.۶۶۲ میلیون دلار داشت. این رشد به دلیل افزایش جریان نقدی از عملیات و مدیریت بهینه سرمایه‌گذاری‌ها بوده است.
۳- هزینه‌های سرمایه‌ای (Capital Expenditures)
هزینه‌های سرمایه‌ای در سال ۲۰۲۴ به ۵.۴۱۲ میلیون دلار رسید که نسبت به سال گذشته (۴.۹۶۹ میلیون دلار) افزایش داشت. این رشد عمدتاً به دلیل افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در گسترش ناوگان کشتی‌های تفریحی و جاذبه‌های جدید در بخش تجارب بوده است.
جداول آماری و مقایسه‌ای جریان نقدی
جدول ۱: جریان نقدی از عملیات و جریان نقدی آزاد
سال مالی ۲۰۲۴ (میلیون دلار) | سال مالی ۲۰۲۳ (میلیون دلار) | تغییر | شاخص |
۱۳,۹۷۱ | ۹,۸۶۶ | +۴.۱ میلیارد دلار | جریان نقدی از عملیات |
۵,۴۱۲ | ۴,۹۶۹ | -۴۴۳ میلیون دلار | سرمایه‌گذاری در پارک‌ها و املاک |
۸,۵۵۹ | ۴,۸۹۷ | +۳,۶۶۲ میلیون دلار | جریان نقدی آزاد |
جدول ۲: سرمایه‌گذاری‌ها در پارک‌ها، اقامتگاه‌ها و املاک دیگر
سال مالی ۲۰۲۴ (میلیون دلار) | سال مالی ۲۰۲۳ (میلیون دلار) | بخش |
۹۷۷ | ۱,۰۳۲ | سرگرمی |
۱۰ | ۱۵ | ورزش |
تجارب | ||
۲,۷۱۰ | ۲,۲۰۳ | داخلی |
۹۴۹ | ۸۲۲ | بین‌المللی |
۳,۶۵۹ | ۳,۰۲۵ | مجموع تجارب |
۷۶۶ | ۸۹۷ | شرکتی |
۵,۴۱۲ | ۴,۹۶۹ | مجموع کل سرمایه‌گذاری‌ها |
جدول ۳: هزینه‌های استهلاک
سال مالی ۲۰۲۴ (میلیون دلار) | سال مالی ۲۰۲۳ (میلیون دلار) | بخش |
۶۸۱ | ۶۶۹ | سرگرمی |
۳۹ | ۷۳ | ورزش |
تجارب | ||
۱,۷۴۴ | ۲,۰۱۱ | داخلی |
۷۲۶ | ۶۶۹ | بین‌المللی |
۲,۴۷۰ | ۲,۶۸۰ | مجموع تجارب |
۲۴۴ | ۲۰۴ | شرکتی |
۳,۴۳۴ | ۳,۶۲۶ | مجموع کل استهلاک |
عملکرد دیزنی در سه‌ماهه پایانی ۲۰۲۴، بیش از آنکه صرفاً بازگشت به سود در بخش استریم باشد، بازتابی از تغییری ساختاری در مدل عملیاتی شرکت است. این بازگشت از زیان ۳۸۷ میلیون دلاری در سال گذشته به سود عملیاتی ۳۲۱ میلیون دلار در DTC، گویای موفقیت در اجرای استراتژی‌هایی چون کاهش هزینه، افزایش نرخ اشتراک و اصلاح ترکیب درآمدی است. اما آیا این نقطه‌ی عطف، به معنای پایداری ساختاری در کل شرکت است؟
نگاهی به عملکرد سایر بخش‌ها و هزینه‌های کلان شرکت، پاسخ را مشروط می‌کند. افزایش ۵۲٪ در هزینه‌های تجدید ساختار، رشد هزینه‌های بهره و کاهش شدید درآمد از سرمایه‌گذاری‌های مشترک، نشان می‌دهند که دیزنی هنوز با آثار جانبی بازسازی خود درگیر است. در این مرحله، به‌زعم نظریه Holland (۱۹۹۲) در سیستم‌های تطبیقی پیچیده، شرکت در مرحله “گذار” قرار دارد؛ یعنی سازگار شده، اما هنوز متعادل نشده است.
در مقایسه، نتفلیکس بدون نیاز به هزینه‌های تجدید ساختار گسترده، مسیر سودآوری پایدار را حفظ کرده و آمازون پرایم ویدئو نیز با تکیه بر هم‌افزایی میان خدمات مختلف، درگیر فشار مالی کمتری بوده است. این قیاس نشان می‌دهد که مزیت دیزنی در قدرت برند و ظرفیت بازآفرینی است، اما مسیرش به سوی ثبات مالی، نیازمند یکپارچه‌سازی موفقیت استریم با سایر واحدهای عملیاتی است. از منظر نظریه Chesbrough (۲۰۰۶) درباره نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار، سازمان‌هایی که بتوانند منابع ارزش‌زا را به شکلی سیستمی در سراسر ساختار خود توزیع کنند، به پایداری استراتژیک دست می‌یابند. در این چارچوب، دیزنی اکنون در موقعیتی است که اگر بتواند خروجی مثبت DTC را به دیگر حوزه‌ها سرایت دهد، می‌تواند از یک بازیگر بحران‌زده، به الگوی تحول در عصر رسانه‌های دیجیتال تبدیل شود.
منبع: The Walt Disney Company FISCAL YEAR 2024 ANNUAL FINANCIAL REPORT
محمدمهدی صحبتی
دانشجوی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه تهران
